تلاش‌ها برای خلق کایمرا انسان-حیوان دوباره از سر گرفته شده و در پی گزارشی مبنی بر اقدام دانشمندان به تولید جنین میمون که حاوی سلول‌های انسانی است، بحث‌هایی درباره اخلاقی بودن یا نبودن این کار درگرفته است.

کایمرا موجود زنده‌ایست که سلول‌هایش از دو یا بیشتر از دو «فرد» به دست می‌آید؛ و در آزمایش‌های اخیر دانشمندان تلاش می‌کنند سلول‌های گونه‌های مختلف را با هم ترکیب کنند. این واژه برگرفته از هیولایی در افسانه‌های یونانی است که گفته می‌شود نیمه شیر، نیمه بز و نیمه مار بود.

گزارشی که اخیراً در یک روزنامه اسپانیایی منتشر شده است، ادعا می‌کند تیمی از محققان به هدایت پروفسور خوآن کارلوس بلمونته از مؤسسه سالک در آمریکا یک کایمرای نیمه میمون-نیمه انسان تولید کرده است. بر طبق این گزارش، این پژوهش به‌منظور «دور زدن موانع قانونی» در چین انجام شده است.

یکی از دلایل تولید کایمرا‌ها تولید اندام برای پیوند‌عضو و همینطور حل مشکل پس‌زدن عضو پیوندی بیان شده است. دانشمندان باور دارند اندام‌هایی که به لحاظ ژنتیکی با گیرندگان انسانی همخوانی دارند، می‌توانند در بدن حیوانات پرورش داده شوند. براساس این رویکرد، سلول‌هایی از بدن یک انسان بزرگسال گرفته می‌شود؛ این سلول‌های بازبرنامه‌ریزی می‌شود تا به سلول‌های بنیادین تبدیل شود، که می‌توانند هر نوع سلول دیگری را در بدن تولید کنند. این سلول‌ها سپس به جنین گونه‌های دیگر تزریق می‌شود.

به گزارش فرادید به نقل از گاردین، بلمونته و سایر دانشمندان پیش از این توانسته بودند جنین‌های خوک و گوسفند را که حاوی سلول‌های انسانی بودند، تولید کنند؛ اگرچه این عملیات در سطحی کوچک انجام شدند؛ به‌طور‌مثال در مورد گوسفند، دانشمندان تخمین می‌زنند فقط یک سلول از ۱۰۰۰۰ سلول متعلق به انسان بوده است. کایمرا‌های خوک-انسان و گوسفند-انسان از جذابیت زیادی برخوردارند که بخشی از این جذابیت ناشی از این است که خوک‌ها و گوسفند‌ها اندام‌هایی دارند که برای پیوند زدن به انسان کاملاً اندازه است.

بلمونته و همکارانش از ارائه جزئیاتی درباره این پژوهش تاکنون خودداری کرده‌اند.

اما اَلِخاندرو دِلوس آنجلس، از بخش روانپزشکی دانشگاه یِیل، گفت: احتمالاً کایمرای انسان-میمون با هدف بیشتر کردن سهم سلول‌های انسانی در تولید کایمرا‌ها انجام شده است.

او می‌گوید: «ساخت کایمرا‌های انسان-میمون به ما می‌آموزد چطور کایمرا‌های خوک-انسان بسازیم: با‌این‌امید که بتوانیم از اندام‌هایش برای پیوند عضو استفاده کنیم.»

«این آزمایش به ما می‌آموزد کدام گونه از سلول‌های بنیادین را باید استفاده کنیم یا چه راه‌هایی وجود دارد برای آنکه در اصطلاح «سطح انسانی کایمراییزم» را در درون خوک افزایش دهیم.دلوس آنجلس اشاره کرد، درست ماننده کایمرا‌های خوک و گوسفند، تولید کایمرای انسان-میمون هم فقط برای چند هفته مجوز دارد – در واقع تا پیش از اینکه اندام‌ها شکل بگیرند.

پروفسور رابین لاوِل-بَج از مؤسسه کریک فرانسیس از لندن می‌گوید: «فکر نمی‌کنم این کار غیراخلاقی باشد؛ زیرا پروژه آنقدر‌ها پیشروی نمی‌کند که سیستم اعصاب مرکزی شکل بگیرد – آنچه تولید می‌شود شبیه یک توپ سلولی است.»

لاول-بج می‌گوید اگر کایمرا‌ها مجوز توسعه و رشد بیشتر را داشتند، آن‌وقت جای نگرانی داشت.

او می‌گوید: «چطور می‌توانید سلول‌های انسانی را فقط به اندامی که می‌خواهید تولید کنید، محدود کنید؟ اگر این اندام پانکراس یا قلب یا چیزی شبیه این‌ها یا کلیه است، این کار بسیار هم مفید خواهد بود. اما اگر شما اجازه دهید این حیوان رشد کند و متولد شود، اگر تا جایی پیش بروید که سیستم اعصاب مرکزی از سلول‌های انسانی توسعه پیدا کند، آن‌وقت به‌وضوح این پروژه نگران‌کننده خواهد بود.»

گزارش تولید کایمرای انسان-میمون بعد از آن منتشر شد که طبق گزارشی دیگر محققان ژاپنی به هدایت پروفسور هیرومیتسو ناکوآچی با اخذ مجوز از دولت ژاپن تصمیم به تولید کایمرای موش-انسان گرفته‌اند.

در ماه مارس ژاپن ممنوعیت تولید جنین از سلول‌های انسان و حیوان را برداشت و به‌این‌ترتیب دانشمندان می‌توانند بیشتر از ۱۴ روز جنین را توسعه دهند و آن را در رحم جایگذاری کنند؛ به‌این‌معنی‌که این کایمرا – به‌شرط اخذ مجوز- می‌تواند متولد شود. البته پروفسور ناکوآچی اعلام کرده فعلاً چنین قصدی ندارد.

لاول-بدج می‌گوید اگر حیوانات متولد شوند، خیلی بعید است که رفتاری انسانی داشته باشند؛ اما خیلی احتمال دارد که شبیه «جوندگان» معمولی رفتار نکنند.

«واضح است اگر حیوانی که از‌این‌طریق متولد می‌شود ظاهری انسانی داشته باشد - چهره، دست‌ها و پوست انسانی - آن‌وقت گمان می‌کنم، هرچند این پدیده به‌لحاظ علمی بسیار جالب است؛ مردم قدری احساس ناراحتی می‌کنند.»

دلوس آنجلس و همکارانش می‌گویند، کایمرای انسان-میمون، به‌طور نظری، راه‌هایی جدید بروی مطالعه بیماری‌های عصبی و روانی در انسان‌های می‌گشاید.

او می‌گوید: «به‌طور نظری، برای مطالعه بیماری‌هایی که مدل نخستیان در آن‌ها به‌قدر کافی خوب نیستند، ساخت کایمرای انسان-میمون می‌تواند مدلی بهتر برای مطالعه بیماری‌های مغز به ما ارائه کند. در مورد آلزایمر در ۲۰ سال گذشته ۱۵۰ آزمایش ناموفق انجام شده است؛ که احتمالاً به دلیل نبود مدلی مناسب برای مطالعه بیماری است.»

یکی از رویکرد‌های ممکن برای تحقیقات مغز این است که سلول‌های بنیادین انسان فقط به بخشی از مغز جنین میمون به‌طور مثال به هیپوکامپ تزریق شود. چنین روشی پیش از این توسط بلمونته و همکارانش به‌کار گرفته شده و آن‌ها پانکراس را در بدن یک موش تولید کردند.

لاول بدج می‌گوید: «اگر فقط هیپوکامپ را تعویض کنید، به‌این‌معنی نیست که مغزی دارید که به شیوه انسانی عمل می‌کند. ممکن است این مغز حافظه قدری قوی‌تر یا حافظه قدری متفاوت‌تر داشته باشد، اما کورتکس انسانی برای آنکه کایمرا بتواند مانند انسان رفتار کند را ندارد.»

بهرحال این توضیحات مانع از آن نشده که نگرانی‌ها از تولید کایمرای انسان-میمون کاهش پیدا کند. عده‌ای می‌گویند سلول‌های انسانی می‌تواند به تولید مغز میمونی بینجامد، توسعه‌ای که برخی می‌ترسند درنهایت منجر به تولید مخلوقی شبیه انسان شود. محققان پیش از این اعلام کرده بودند می‌توانند مانع از آن شوند که سلول‌های انسانی به مغز یا اندام‌های جنسی کایمرا راه پیدا کنند.

دلوس آنجلس می‌گویند هنوز راهی طولانی برای تولید کایمرای میمون-انسان وجود دارد.

«فاصلۀ تکاملی که بین انسان‌ها و میمون‌ها وجود دارد چیزی مابین ۳۰ تا ۴۰ میلیون سال است؛ بنابراین حتی مشخص نیست این کار امکان‌پذیر باشد. این تفاوت بین دو نوع موش (فاضلاب و آزمایشگاهی) بیشتر از ۱۰ میلیون سال است؛ حتی تولید کایمرا از دو گونه موش هنوز امکان‌پذیر نشده است.»

درحالیکه ساخت مغز میمونی که بیشتر شبیه مغز انسان است، خط قرمز محسوب می‌شود، بسیاری هم‌اکنون هم این خط قرمز را رد کرده‌اند. در ماه آوریل، در چین پژوهشی ارائه شد که ادعا می‌کرد مغزی با ژن‌های انسانی را در درون میمون تولید کرده است و این حیوان حافظه کوتاه‌مدت بهتری دارد و در مدت زمان کوتاهتری واکنش نشان می‌دهد. این حیوانات کایمرا نیستند، اما مشخص است که مرز‌ها جا‌به‌جا شده‌اند.

لاول بج می‌گوید اخذ مجوز برای تولید کایرمای انسان-میمون به نحوی که بتوان سیستم اعصاب مرکزی را تولید کرد، امکان‌پذیر است، اما وقت می‌گیرد.

«مطمئنم نه در ژاپن و نه انگلستان تولید کایرمای کامل هرگز مجوز نخواهد گرفت.»

منبع: گاردین
مترجم فرادید: عاطفه رضوان‌نیا